فراتحلیل اعتیاد به ورزش در ایران: واکاوی نقش پیش بین های روانشناختی در شواهد تجربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه روانشناسی تربیتی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

10.22091/frs.2025.12565.1043

چکیده

این پژوهش با استفاده از روش فراتحلیل به ترکیب و تحلیل شواهد موجود درباره‌ی رابطه‌ی متغیرهای روان‌شناختی و اعتیاد به ورزش در ایران پرداخته است. مطالعه‌ی حاضر شامل ۱۴ پژوهش همبستگی منتشرشده بین سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۳ در ایران است که با استفاده از نرم‌افزار CMA2 تحلیل شدند. اندازه اثر ترکیبی برابر با ۰٫۵۹۰ به‌دست آمد و اندازه اثرهای مشاهده‌شده در دامنه‌ی (۳٫۱۵۰ تا ۰٫۱۰۸-) قرار داشتند. آزمون ناهمگنی (Q = 588.909, df = 39, p < 0.05) و شاخص (I² = 93.378) ناهمگنی بالایی را نشان دادند؛ بنابراین، مدل تصادفی برای تحلیل انتخاب شد. بررسی نقش تعدیل‌گری جنسیت (Q = 0.031, df = 2, p = 0.855) نشان داد که این متغیر اثر معناداری ندارد.
نتایج نشان داد که نگرش‌های ناکارآمد (g = 3.150)، مشکلات تنظیم هیجان (g = 2.195)، خود فراروی (g = 1.415)، فعال‌سازی رفتاری (g = 1.062)، رفتارهای خوردن آسیب‌زا (g = 1.06)، رقابت‌جویی (g = 1.033)، خودناتوان‌سازی (g = 1.003)، تعهد ورزشی (g = 0.985)، استرس (g = 0.896)، نگرانی از تصویر بدن (g = 0.767)، حمایت اجتماعی (g = 0.780)، هیجان‌خواهی (g = 1.069)، تنظیم آمیخته (g = 0.686)، انگیزه درونی (g = 0.683)، هدف‌گرایی (g = 0.627)، برون‌گرایی (g = 0.647)، گشودگی (g = 0.521)، وجدانی بودن (g = 0.521)، پاداش‌خواهی (g = 0.437)، کمال‌گرایی (g = 0.440)، پیروزی‌گرایی (g = 0.428)، نوجویی (g = 0.403)، موافق بودن (g = 0.398)، اجتناب از آسیب (g = 0.398)، پشتکار (g = 0.346) و استرس ناشی از تماشاگر (g = 0.221) اثرات معناداری داشتند (p < 0.05). در مقابل، نیازهای روان‌شناختی (g = -0.120)، خودشیفتگی (g = 0.263)، افسردگی (g = -0.246)، خود راهبردی (g = -0.231) و بی‌انگیزگی (g = -0.108) تأثیر معناداری نداشتند (p > 0.05).. یافته‌ها اهمیت متغیرهای روان‌شناختی در اعتیاد به ورزش را برجسته و دلالت‌هایی برای پژوهش‌های آینده ارائه می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Meta-Analysis of Exercise Addiction in Iran: Examining the Role of Psychological Predictors in Empirical Evidence

نویسنده [English]

  • Seyed Mehdi sarkeshikiyan
Department of Educational Psychology, Roudhen Branch, Islamic Azad University, Roudhen, Iran
چکیده [English]

This study employs a meta-analytic approach to synthesize and analyze existing evidence on the relationship between psychological variables and exercise addiction in Iran. The study includes 14 correlational studies published between 2011 and 2024 in Iran, analyzed using CMA2 software. The combined effect size was g = 0.590, with observed effect sizes ranging from g = -0.108 to g = 3.150. The heterogeneity test (Q = 588.909, df = 39, p < 0.05) and the I² index (I² = 93.378) indicated significant heterogeneity, justifying the use of a random-effects model for the meta-analysis. The moderation analysis for gender (Q = 0.031, df = 2, p = 0.855) showed no significant moderating effect.
The results indicated that dysfunctional attitudes (g = 3.150), emotion regulation difficulties (g = 2.195), self-transcendence (g = 1.415), behavioral activation (g = 1.062), dysfunctional eating behaviors (g = 1.06), competitiveness (g = 1.033), self-handicapping (g = 1.003), sport commitment (g = 0.985), stress (g = 0.896), body image concerns (g = 0.767), social support (g = 0.780), sensation seeking (g = 1.069), integrated regulation (g = 0.686), intrinsic motivation (g = 0.683), goal orientation (g = 0.627), extraversion (g = 0.647), openness (g = 0.521), conscientiousness (g = 0.521), reward dependence (g = 0.437), perfectionism (g = 0.440), win orientation (g = 0.428), novelty seeking (g = 0.403), agreeableness (g = 0.398), harm avoidance (g = 0.398), persistence (g = 0.346), and spectator-induced stress (g = 0.221) had significant effects (p < 0.05).
Conversely, psychological needs (g = -0.120), narcissism (g = 0.263), depression (g = -0.246), self-directedness (g = -0.231), and amotivation (g = -0.108) were not statistically significant (p > 0.05). These findings highlight the importance of psychological variables in exercise addiction and provide implications for future research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Exercise addiction
  • exercise dependence
  • psychology and exercise addiction
  • educational meta-analysis
  • sports meta-analysis